MARCIN PORĘBA LAUREATEM PIERWSZEJ EDYCJI KONKURSU

Jury na posiedzeniu 4 października 2013 roku zdecydowało o przyznaniu tytułu Laureata w pierwszej edycji Konkursu o Nagrodę im. Barbary Skargi Marcinowi Porębie, autorowi eseju „Granice względności. Opis metafizyczny”.

Uzasadnienie

Praca „Granice względności. Opis metafizyczny” zawiera odważną i oryginalną próbę przeformułowania metafizyki w kontekście współczesnej nauki i filozofii w nawiązaniu do klasycznych pytań i tematów metafizycznych, takich jak czas, przestrzeń, pojęcie, myślenie, byt, absolut. Wychodząc od stwierdzenia uniwersalnej względności, doświadczanej na różnych poziomach w porządku empirycznym, a co więcej formułowanej w postaci dobrze uzasadnionych i klasycznych już teorii naukowych, takich jak teoria Einsteina, Autor pojmuje metafizykę jako poszukiwanie tego, co w ramach i pomimo tej względności można jednak uznać za bezwzględne. W świetle przedstawionych rozważań tym „czymś” okazuje się przede wszystkim istnienie reguł myślenia rozumianego jako docieranie do pojęć – reguł tyleż zniewalających, co niepoddających się eksplikacji, takich zatem, które można tylko „czuć”. Autor przeprowadza niezwykle interesującą analizę tego, czym w ogóle jest myślenie, na czym polega jego „funkcja” i jego nieredukowalność do praw fizycznych ani do tradycyjnie rozumianej racjonalności. 
Praca jest odważna, zarazem nowatorska i dojrzała. Świadczy o znakomitej znajomości dotychczasowej filozofii, a przede wszystkim o zdolności twórczego jej wykorzystania i przekraczania w stronę nowych pytań i zarysów odpowiedzi. Tezy, a raczej hipotezy Autora są przy tym formułowane w sposób dialogiczny i otwarty, analiza nie zmierza do apodyktycznych konkluzji, przeciwnie, w wielu miejscach pozostaje otwarcie niekonkluzywna. zachęcając do jej dalszego rozwijania i do stawiania kolejnych pytań. Praca Marcina Poręby sama w sobie stanowi przykład prowadzonej z niezwykłą kulturą debaty filozoficznej, tym samym otwiera pole dla dyskusji, do której będą mogli włączyć się inni – i to również stanowi o jej filozoficznej wartości. 
Jest to wreszcie tekst znakomicie napisany. Stanowi rodzaj rozwiniętego eseju, ale jego kompozycja jest bardzo zdyscyplinowana, a wywód konsekwentny i spójny. Język jest elegancki i w odczuwalny sposób przystający do toku myśli, bez śladu maniery, jasny i precyzyjny, a przy tym potoczysty i giętki. Mimo trudności i złożoności problematyki rozważania Autora są dzięki temu zrozumiałe dla adeptów różnych „szkół” filozoficznych i różnych stylów filozofowania, a nawet dla zainteresowanego filozofią „laika”. Zarówno w porządku merytorycznym, jak i na poziomie języka/stylu praca ta wykracza – z pewnością świadomie – poza szkolne podziały w filozofii, w szczególności poza podział na filozofię „analityczną” i „kontynentalną”.    

Podsumowując: praca „Granice względności, Opis metafizyczny” dowodzi tego, ze Marcin Poręba nie jest tylko „znawcą filozofii”, lecz całkowicie samodzielnym i oryginalnym myślicielem, który nie boi się podejmować wprost, choć z zachowaniem cnoty krytycyzmu, ostrożności i powściągliwości,  najważniejszych i najtrudniejszych problemów filozoficznych.